Μύχος της Μεσογείου (Puffinus yelkouan)

Κατανομή – πληθυσμός

Ο Μύχος της Μεσογείου (Puffinus yelkouan) αναπαράγεται στην κεντρική και ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, κυρίως στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Μάλτα. Πρόκειται για ένα πελαγικό θαλασσοπούλι, το οποίο συγγενεύει και μοιάζει με τον Αρτέμη, το δεύτερο πελαγικό θαλασσοπούλι της χώρας μας. Έχουν παρόμοιες συνήθειες, με τη διαφορά ότι οι Μύχοι συνήθως πετούν σε κοπάδια, ο ένας πίσω από τον άλλο, πάνω από τα κύματα, ενώ οι Αρτέμηδες είναι πιο μοναχικοί. Στις νησίδες του Αιγαίου και του Ιονίου μέχρι το 2018 ο αναπαραγωγικός του πληθυσμός υπολογίστηκε σε 6.830–13.200 αναπαραγωγικά ζεύγη, αλλά από το 2022 ο πληθυσμός εκτιμήθηκε σε 8.760–14.640 ζευγάρια, μια αύξηση που οφείλεται στην εύρεση νέων αποικιών άγνωστων μέχρι σήμερα (και όχι σε μια αυξητική τάση πληθυσμού; Kastritis et al. 2022). Το είδος αξιολογείται ως Τρωτό (VU) στην Ελλάδα (NECCA 2023), λόγω της μείωσης της αναπαραγωγικής επιτυχίας και του αναπαραγωγικού πληθυσμού του είδους.

Η αναπαραγωγική περίοδος εκτείνεται από τον Φεβρουάριο έως το τέλος του καλοκαιριού. Τα πουλιά φωλιάζουν στο έδαφος σε σπηλιές και στοές που βρίσκονται σε απότομους γκρεμούς και ακατοίκητες νησίδες (Fric & Portolou 2016). Προς τα τέλη της άνοιξης, τα θηλυκά γεννούν το ένα και μοναδικό αυγό του έτους, το οποίο επωάζουν εναλλάξ ανά περίπου 6 μέρες και οι δύο γονείς για 50 ημέρες συνολικά. Ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού διαχειμάζει στη Μαύρη Θάλασσα, όπου τα περισσότερα αναπαραγωγικά άτομα μεταναστεύουν στο τέλος της περιόδου αναπαραγωγής από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο. Πρόσφατα δεδομένα τηλεμετρίας από δύο σημαντικές αποικίες στο Αιγαίο (Γυάρος και Βόρεια Δωδεκάνησα) δείχνουν ότι το είδος αναζητά τροφή και στη Μαύρη Θάλασσα κατά την διάρκεια της αναπαραγωγής, κάτι που δεν ήταν γνωστό μέχρι το 2021 (HOS, LIFE PanPuffinus).

Απειλές

• Τυχαία παγίδευση σε αλιευτικά εργαλεία: μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό ή και πνιγμό.
• Θήρευση από ξενικούς θηρευτές: Νεοσσοί και αυγά είναι ευάλωτα στη θήρευση από ξενικά είδη που έχουν εισαχθεί στις ακατοίκητες νησίδες από τον άνθρωπο, όπως είναι οι αρουραίοι. Η σημαντικότερη αναπαραγωγική αποικία του είδους που βρίσκεται στη νήσο Γυάρο παρουσιάζει αυξημένη απώλεια αυγών λόγω θήρευσης αρουραίων που υπολογίζεται στο 33% (Fric & Portolou 2016).
• Υποβάθμιση των αποικιών: Φωτορύπανση, ηχορύπανση και έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα σε ακατοίκητες νησίδες, ειδικά κατά την αναπαραγωγική περίοδο μπορούν να οδηγήσουν σε αποτυχία της αναπαραγωγής. Παράλληλα, τα έντονα φώτα μπορεί να αποπροσανατολίσουν τα νεαρά πουλιά που εγκαταλείπουν τις φωλιές τους με αποτέλεσμα αυτά να προσγειωθούν στη στεριά και να χάσουν το δρόμο τους.
• Μείωση των ιχθυαποθεμάτων λόγω υπεραλίευσης.
• Θαλάσσια ρύπανση: Όπως όλα τα υπόλοιπα θαλάσσια είδη, έτσι και οι Μύχοι συχνά καταναλώνουν πλαστικά απορρίμματα κατά λάθος, μπλέκονται σε αυτά ή συσσωρεύουν μικροπλαστικά μέσω της τροφής τους. Εάν καταναλωθούν, τα πλαστικά μέσα στο σώμα των θαλασσοπουλιών διασπώνται και μπορούν να προκαλέσουν τοξική αντίδραση, ή να οδηγήσουν σε μειωμένη φυσική κατάσταση, υποσιτισμό ακόμη και θάνατο. Επιπλέον βαρέα μέταλλα μπορεί να οδηγήσουν σε μείωση της αναπαραγωγικής επιτυχίας λόγω της λέπτυνσης του τοιχώματος των αυγών, της μειωμένης ωοαπόθεσης κ.λπ.
• Κλιματική αλλαγή: Μία από τις πιο σημαντικές απειλές για τα θαλασσοπούλια γενικώς, καθώς πρόκειται για μακρόβια είδη με χαμηλή προσαρμοστικότητα. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής περιλαμβάνουν μείωση της βιομάζας του πλαγκτού που με τη σειρά του αλλάζει τη δυναμική του τροφικού ιστού και την εποχικότητα της διαθεσιμότητας και αθφονίας των θηραμάτων.
• Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: Το Αιγαίο προσφέρει ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι οποίες ωστόσο επηρεάζουν τα θαλασσοπούλια τόσο στις διαδικασίες εγκατάστασης όσο και λειτουργίας. Αυτό οφείλεται στη δημιουργία εμποδίων κατά τη μετανάστευση ή ακόμα και στην καθημερινή αναζήτηση τροφής, μετατόπιση των πληθυσμών από τις επιλεγμένες θέσεις ανάπαυσης και τροφοληψίας, αυξημένο κίνδυνο σύγκρουσης ειδικά όταν οι μονάδες βρίσκονται κοντά σε αποικίες αναπαραγωγής, υποβάθμιση ή απώλεια βιοτόπων, έντονη όχληση από αυξημένη ανθρώπινη παρουσία και άλλα.

Βιολογία – οικολογία

Μήκος σώματος: μέχρι 30-35 εκ. περίπου

Βάρος: 330-480γρ.

Άνοιγμα φτερών: 0,70-0,85μ.

Αριθμός αυγών/φωλιά: 1 μοναδικό αυγό ανά αναπαραγωγική περίοδο!

Βάθος κατάδυσης: μέχρι και 45μ.!

Διατροφή: Πραγματικά πελαγικό είδος, το οποίο περνάει όλη τη ζωή του στην ανοιχτή θάλασσα και επιστρέφει στη στεριά μόνο για να αναπαραχθεί. Πολύ δεινός κολυμβητής με βουτιές που ενίοτε φτάνουν και τα 45 μ σε βάθος! Διανύουν μεγάλες αποστάσεις αναζητώντας τροφή κυρίως σε ανοιχτές πελαγικές περιοχές, σε καθημερινή βάση. Τα ταξίδια αυτά διαρκούν 1-7 ημέρες και φτάνουν σε απόσταση έως και 3.040-4.000 km μακριά από την αποικία. Αγαπημένη λεία αποτελούν τα μικρά ψάρια όπως ο γαύρος και η σαρδέλα, αλλά και άλλα θαλασσινά είδη όπως καλαμάρια, χταπόδια και γαρίδες. Συχνά ακολουθούν κοπάδια δελφινιών και φαλαινών που σπρώχνουν μεγάλα κοπάδια ψαριών προς την επιφάνεια όταν κυνηγούν, όπως επίσης και αλιευτικά σκάφη. Αυτή είναι η αιτία που μεγάλος αριθμός παγιδεύεται σε αλιευτικά εργαλεία, ειδικά την περίοδο πριν αποσυρθούν στις αποικίες τους για να γεννήσουν το μοναδικό τους αυγό.

Άλλα ονόματα: Κέφος ή Κέπφος